《三字经》,是中国的传统启蒙教材。在中国古代经典当中,《三字经》是最浅显易懂的读本之一。《三字经》取材典范,包括中国传统文化的文学、历史、哲学、天文地理、人伦义理、忠孝节义等等。 百度百科
《三字经》全文一千五百字左右,内容分为六个部份:(参考)
1学习成长:从“人之初,性本善”到“人不学,不知义”,讲述的是教育和学习对儿童成长的重要性,后天教育及时,方法正确,可以使儿童成为有用之材;
2孝敬礼仪:从“为人子,方少时”至“首孝悌,次见闻”强调儿童要懂礼仪要孝敬父母、尊敬兄长,并举了黄香和孔融的例子;
3生活常识:从“知某数,识某文”到“此十义,人所同”介绍的是生活中的一些名物常识,有数字、三才、三光、三纲、四时、四方、五行、五常、六谷、六畜、七情、八音、九族、十义,方方面面,一应俱全,而且简单明了;
4典籍著作:从“凡训蒙,须讲究”到“文中子,及老庄”介绍中国古代的重要典籍和儿童读书的程序,这部份列举的书籍有四书、六经、三易、四诗、三传、五子,基本包括了儒家的典籍和部份先秦诸子的著作;
5朝代历史:从“经子通,读诸史”到“通古今,若亲目”讲述的是从三皇至清代的朝代变革,一部中国史的基本面貌尽在其中;
6刻苦成才:从“口而诵,心而维”至“戒之哉,宜勉力”强调学习要勤奋刻苦、孜孜不倦,只有从小打下良好的学习基础,长大才能有所作为,“上致君,下泽民”。
| rén zhī chū | xìng běn shàn | ||
| 人之初 | , | 性本善 | 。 |
| xìng xiāng jìn | xí xiāng yuǎn | ||
| 性相近 | , | 习相远 | 。 |
| gǒu bú jiào | xìng nǎi qiān | ||
| 苟不教 | , | 性乃迁 | 。 |
| jiào zhī dào | guì yǐ zhuān | ||
| 教之道 | , | 贵以专 | 。 |
| xī mèng mǔ | zé lín chǔ | ||
| 昔孟母 | , | 择邻处 | 。 |
| zǐ bù xué | duàn jī zhù | ||
| 子不学 | , | 断机杼 | 。 |
| dòu yān shān | yǒu yì fāng | ||
| 窦燕山 | , | 有义方 | 。 |
| jiào wǔ zǐ | míng jù yáng | ||
| 教五子 | , | 名俱扬 | 。 |
| yǎng bú jiào | fù zhī guò | ||
| 养不教 | , | 父之过 | 。 |
| jiào bù yán | shī zhī duò | ||
| 教不严 | , | 师之惰 | 。 |
| zǐ bù xué | fēi suǒ yí | ||
| 子不学 | , | 非所宜 | 。 |
| yòu bù xué | lǎo hé wéi | ||
| 幼不学 | , | 老何为 | 。 |
| yù bù zhuó | bù chéng qì | ||
| 玉不琢 | , | 不成器 | 。 |
| rén bù xué | bù zhī yì | ||
| 人不学 | , | 不知义 | 。 |
| wèi rén zǐ | fāng shào shí | ||
| 为人子 | , | 方少时 | 。 |
| qīn shī yǒu | xí lǐ yí | ||
| 亲师友 | , | 习礼仪 | 。 |
| xiāng jiǔ líng | néng wēn xí | ||
| 香九龄 | , | 能温席 | 。 |
| xiào yú qīn | suǒ dāng zhí | ||
| 孝于亲 | , | 所当执 | 。 |
| róng sì suì | néng ràng lí | ||
| 融四岁 | , | 能让梨 | 。 |
| tì yú zhǎng | yí xiān zhī | ||
| 弟于长 | , | 宜先知 | 。 |
| shǒu xiào tì | cì jiàn wén | ||
| 首孝弟 | , | 次见闻 | 。 |
| zhī mǒu shù | shí mǒu wén | ||
| 知某数 | , | 识某文 | 。 |
| yī ér shí | shí ér bǎi | ||
| 一而十 | , | 十而百 | 。 |
| bǎi ér qiān | qiān ér wàn | ||
| 百而千 | , | 千而万 | 。 |
| sān cái zhě | tiān dì rén | ||
| 三才者 | , | 天地人 | 。 |
| sān guāng zhě | rì yuè xīng | ||
| 三光者 | , | 日月星 | 。 |
| sān gāng zhě | jūn chén yì | ||
| 三纲者 | , | 君臣义 | 。 |
| fù zǐ qīn | fū fù shùn | ||
| 父子亲 | , | 夫妇顺 | 。 |
| yuē chūn xià | yuē qiū dōng | ||
| 曰春夏 | , | 曰秋冬 | 。 |
| cǐ sì shí | yùn bù qióng | ||
| 此四时 | , | 运不穷 | 。 |
| yuē nán běi | yuē xī dōng | ||
| 曰南北 | , | 曰西东 | 。 |
| cǐ sì fāng | yìng hū zhōng | ||
| 此四方 | , | 应乎中 | 。 |
| yuē shuǐ huǒ | mù jīn tǔ | ||
| 曰水火 | , | 木金土 | 。 |
| cǐ wǔ xíng | běn hū shù | ||
| 此五行 | , | 本乎数 | 。 |
| yuē rén yì | lǐ zhì xìn | ||
| 曰仁义 | , | 礼智信 | 。 |
| cǐ wǔ cháng | bù róng wěn | ||
| 此五常 | , | 不容紊 | 。 |
| dào liáng shū | mài shǔ jì | ||
| 稻粱菽 | , | 麦黍稷 | 。 |
| cǐ liù gǔ | rén suǒ shí | ||
| 此六谷 | , | 人所食 | 。 |
| mǎ niú yáng | jī quǎn shǐ | ||
| 马牛羊 | , | 鸡犬豕 | 。 |
| cǐ liù chù | rén suǒ sì | ||
| 此六畜 | , | 人所饲 | 。 |
| yuē xǐ nù | yuē āi jù | ||
| 曰喜怒 | , | 曰哀惧 | 。 |
| ài wù yù | qī qíng jù | ||
| 爱恶欲 | , | 七情具 | 。 |
| páo tǔ gé | mù shí jīn | ||
| 匏土革 | , | 木石金 | 。 |
| sī yǔ zhú | nǎi bā yīn | ||
| 丝与竹 | , | 乃八音 | 。 |
| gāo zēng zǔ | fù ér shēn | ||
| 高曾祖 | , | 父而身 | 。 |
| shēn ér zǐ | zǐ ér sūn | ||
| 身而子 | , | 子而孙 | 。 |
| zì zǐ sūn | zhì xuán zēng | ||
| 自子孙 | , | 至玄曾 | 。 |
| nǎi jiǔ zú | rén zhī lún | ||
| 乃九族 | , | 人之伦 | 。 |
| fù zǐ ēn | fū fù cóng | ||
| 父子恩 | , | 夫妇从 | 。 |
| xiōng zé yǒu | dì zé gōng | ||
| 兄则友 | , | 弟则恭 | 。 |
| zhǎng yòu xù | yǒu yǔ péng | ||
| 长幼序 | , | 友与朋 | 。 |
| jūn zé jìng | chén zé zhōng | ||
| 君则敬 | , | 臣则忠 | 。 |
| cǐ shí yì | rén suǒ tóng | ||
| 此十义 | , | 人所同 | 。 |
| fán xùn méng | xū jiǎng jiū | ||
| 凡训蒙 | , | 须讲究 | 。 |
| xiáng xùn gǔ | míng jù dòu | ||
| 详训诂 | , | 明句读 | 。 |
| wéi xué zhě | bì yǒu chū | ||
| 为学者 | , | 必有初 | 。 |
| xiǎo xué zhōng | zhì sì shū | ||
| 小学终 | , | 至四书 | 。 |
| lún yǔ zhě | èr shí piān | ||
| 论语者 | , | 二十篇 | 。 |
| qún dì zǐ | jì shàn yán | ||
| 群弟子 | , | 记善言 | 。 |
| mèng zǐ zhě | qī piān zhǐ | ||
| 孟子者 | , | 七篇止 | 。 |
| jiǎng dào dé | shuō rén yì | ||
| 讲道德 | , | 说仁义 | 。 |
| zuò zhōng yōng | zǐ sī bǐ | ||
| 作中庸 | , | 子思笔 | 。 |
| zhōng bù piān | yōng bú yì | ||
| 中不偏 | , | 庸不易 | 。 |
| dà xiǎo dài | zhù lǐ jì | ||
| 大小戴 | , | 注礼记 | 。 |
| shù shèng yán | lǐ yuè bèi | ||
| 述圣言 | , | 礼乐备 | 。 |
| yuē guó fēng | yuē yǎ sòng | ||
| 曰国风 | , | 曰雅颂 | 。 |
| hào sì shī | dāng fěng yǒng | ||
| 号四诗 | , | 当讽咏 | 。 |
| shī jì wáng | chūn qiū zuò | ||
| 诗既亡 | , | 春秋作 | 。 |
| yù bāo biǎn | bié shàn è | ||
| 寓褒贬 | , | 别善恶 | 。 |
| sān zhuàn zhě | yǒu gōng yáng | ||
| 三传者 | , | 有公羊 | 。 |
| yǒu zuǒ shì | yǒu gǔ liáng | ||
| 有左氏 | , | 有谷梁 | 。 |
| jīng jì míng | fāng dú zǐ | ||
| 经既明 | , | 方读子 | 。 |
| cuō qí yào | jì qí shì | ||
| 撮其要 | , | 记其事 | 。 |
| wǔ zǐ zhě | yǒu xún yáng | ||
| 五子者 | , | 有荀扬 | 。 |
| wén zhōng zǐ | jí lǎo zhuāng | ||
| 文中子 | , | 及老庄 | 。 |
| jīng zǐ tōng | dú zhū shǐ | ||
| 经子通 | , | 读诸史 | 。 |
| kǎo shì xì | zhī zhōng shǐ | ||
| 考世系 | , | 知终始 | 。 |
| zì xī nóng | zhì huáng dì | ||
| 自羲农 | , | 至黄帝 | 。 |
| hào sān huáng | jū shàng shì | ||
| 号三皇 | , | 居上世 | 。 |
| táng yǒu yú | hào èr dì | ||
| 唐有虞 | , | 号二帝 | 。 |
| xiāng yī xùn | chēng shèng shì | ||
| 相揖逊 | , | 称盛世 | 。 |
| xià yǒu yǔ | shāng yǒu tāng | ||
| 夏有禹 | , | 商有汤 | 。 |
| zhōu wén wǔ | chēng sān wáng | ||
| 周文武 | , | 称三王 | 。 |
| xià chuán zǐ | jiā tiān xià | ||
| 夏传子 | , | 家天下 | 。 |
| sì bǎi zǎi | qiān xià shè | ||
| 四百载 | , | 迁夏社 | 。 |
| tāng fá xià | guó hào shāng | ||
| 汤伐夏 | , | 国号商 | 。 |
| liù bǎi zǎi | zhì zhòu wáng | ||
| 六百载 | , | 至纣亡 | 。 |
| zhōu wǔ wáng | shǐ zhū zhòu | ||
| 周武王 | , | 始诛纣 | 。 |
| bā bǎi zǎi | zuì cháng jiǔ | ||
| 八百载 | , | 最长久 | 。 |
| zhōu zhé dōng | wáng gāng zhuì | ||
| 周辙东 | , | 王纲坠 | 。 |
| Chěng gān gē | shàng yóu shuì | ||
| 逞干戈 | , | 尚游说 | 。 |
| shǐ chūn qiū | zhōng zhàn guó | ||
| 始春秋 | , | 终战国 | 。 |
| wǔ bà qiáng | qī xióng chū | ||
| 五霸强 | , | 七雄出 | 。 |
| yíng qín shì | shǐ jiān bìng | ||
| 嬴秦氏 | , | 始兼并 | 。 |
| chuán èr shì | chǔ hàn zhēng | ||
| 传二世 | , | 楚汉争 | 。 |
| gāo zǔ xīng | hàn yè jiàn | ||
| 高祖兴 | , | 汉业建 | 。 |
| zhì xiào ping | wáng mǎng cuàn | ||
| 至孝平 | , | 王莽篡 | 。 |
| guāng wǔ xīng | wéi dōng hàn | ||
| 光武兴 | , | 为东汉 | 。 |
| sì bǎi nián | zhōng yú xiàn | ||
| 四百年 | , | 终于献 | 。 |
| wèi shǔ wú | zhēng hàn dǐng | ||
| 魏蜀吴 | , | 争汉鼎 | 。 |
| hào sān guó | qì liǎng jìn | ||
| 号三国 | , | 迄两晋 | 。 |
| song qí jì | liáng chén chéng | ||
| 宋齐继 | , | 梁陈承 | 。 |
| wéi nán cháo | dū jīn líng | ||
| 为南朝 | , | 都金陵 | 。 |
| běi yuán wèi | fēn dōng xi | ||
| 北元魏 | , | 分东西 | 。 |
| yǔ wén zhōu | yǔ gāo qí | ||
| 宇文周 | , | 与高齐 | 。 |
| dài zhì suí | yì tǔ yǔ | ||
| 迨至隋 | , | 一土宇 | 。 |
| bú zài chuan | shī tǒng xù | ||
| 不再传 | , | 失统绪 | 。 |
| táng gāo zǔ | qǐ yì shī | ||
| 唐高祖 | , | 起义师 | 。 |
| chú suí luàn | chuàng guó jī | ||
| 除隋乱 | , | 创国基 | 。 |
| èr shí chuán | sān bǎi zǎi | ||
| 二十传 | , | 三百载 | 。 |
| liáng miè zhī | guó nǎi gǎi | ||
| 梁灭之 | , | 国乃改 | 。 |
| liáng táng jìn | jí hàn zhōu | ||
| 梁唐晋 | , | 及汉周 | 。 |
| chēng wǔ dài | jiē yǒu yóu | ||
| 称五代 | , | 皆有由 | 。 |
| yán sòng xīng | shòu zhōu shàn | ||
| 炎宋兴 | , | 受周禅 | 。 |
| shí bā chuán | nán běi hùn | ||
| 十八传 | , | 南北混 | 。 |
| liáo yǔ jīn | dì hào fēn | ||
| 辽与金 | , | 帝号纷 | 。 |
| dài miè liáo | sòng yóu cún | ||
| 迨灭辽 | , | 宋犹存 | 。 |
| zhì yuán xīng | jīn xù xiē | ||
| 至元兴 | , | 金绪歇 | 。 |
| yǒu sòng shì | yì tong miè | ||
| 有宋世 | , | 一同灭 | 。 |
| bìng zhōng guó | jiān róng dí | ||
| 并中国 | , | 兼戎狄 | 。 |
| míng tài zǔ | jiǔ qīn shī | ||
| 明太祖 | , | 久亲师 | 。 |
| chuán jiàn wén | fāng sì sì | ||
| 传建文 | , | 方四祀 | 。 |
| qiān běi jīng | yǒng lè sì | ||
| 迁北京 | , | 永乐嗣 | 。 |
| dài chóng zhēn | méi shān shì | ||
| 迨崇祯 | , | 煤山逝 | 。 |
| qīng tài zǔ | yīng jǐng mìng | ||
| 清太祖 | , | 膺景命 | 。 |
| jìng sì fāng | kè dà dìng | ||
| 靖四方 | , | 克大定 | 。 |
| zhì xuān tǒng | nǎi dà tóng | ||
| 至宣统 | , | 乃大同 | 。 |
| shí èr shì | qīng zuò zhōng | ||
| 十二世 | , | 清祚终 | 。 |
| dú shǐ zhě | kǎo shí lù | ||
| 读史者 | , | 考实录 | 。 |
| tōng gǔ jīn | ruò qīn mù | ||
| 通古今 | , | 若亲目 | 。 |
| kǒu ér song | xīn ér wéi | ||
| 口而诵 | , | 心而维 | 。 |
| cháo yú sī | xī yú sī | ||
| 朝于斯 | , | 夕于斯 | 。 |
| xī zhòng ní | shī xiàng tuó | ||
| 昔仲尼 | , | 师项橐 | 。 |
| gǔ shèng xián | shàng qín xué | ||
| 古圣贤 | , | 尚勤学 | 。 |
| zhào zhōng ling | dú lǔ lún | ||
| 赵中令 | , | 读鲁论 | 。 |
| bǐ jì shì | xué qiě qín | ||
| 彼既仕 | , | 学且勤 | 。 |
| pī pú biān | xiāo zhú jiǎn | ||
| 披蒲编 | , | 削竹简 | 。 |
| bǐ wú shū | qiě zhī miǎn | ||
| 彼无书 | , | 且知勉 | 。 |
| tóu xuán liáng | zhuī cì gǔ | ||
| 头悬梁 | , | 锥刺股 | 。 |
| bǐ bú jiào | zì qín kǔ | ||
| 彼不教 | , | 自勤苦 | 。 |
| rú náng yíng | rú yìng xuě | ||
| 如囊萤 | , | 如映雪 | 。 |
| jiā suī pín | xué bú chuò | ||
| 家虽贫 | , | 学不辍 | 。 |
| rú fù xīn | rú guà jiǎo | ||
| 如负薪 | , | 如挂角 | 。 |
| shēn suī láo | yóu kǔ zhuó | ||
| 身虽劳 | , | 犹苦卓 | 。 |
| sū lǎo quán | èr shí qī | ||
| 苏老泉 | , | 二十七 | 。 |
| shǐ fā fèn | dú shū jí | ||
| 始发奋 | , | 读书籍 | 。 |
| bǐ jì lǎo | yóu huǐ chí | ||
| 彼既老 | , | 犹悔迟 | 。 |
| ěr xiǎo shēng | yí zǎo sī | ||
| 尔小生 | , | 宜早思 | 。 |
| ruò liáng hào | bā shí èr | ||
| 若梁灏 | , | 八十二 | 。 |
| duì dà tíng | kuí duō shì | ||
| 对大廷 | , | 魁多士 | 。 |
| bǐ jì chéng | zhòng chēng yì | ||
| 彼既成 | , | 众称异 | 。 |
| ěr xiǎo shēng | yí lì zhì | ||
| 尔小生 | , | 宜立志 | 。 |
| yíng bā suì | néng yǒng shī | ||
| 莹八岁 | , | 能咏诗 | 。 |
| mì qī suì | néng fù qí | ||
| 泌七岁 | , | 能赋棋 | 。 |
| bǐ yǐng wù | rén chēng qí | ||
| 彼颖悟 | , | 人称奇 | 。 |
| ěr yòu xué | dāng xiào zhī | ||
| 尔幼学 | , | 当效之 | 。 |
| cài wén jī | néng biàn qín | ||
| 蔡文姬 | , | 能辨琴 | 。 |
| xiè dào yùn | néng yǒng yín | ||
| 谢道韫 | , | 能咏吟 | 。 |
| bǐ nǚ zǐ | qiě cōng mǐn | ||
| 彼女子 | , | 且聪敏 | 。 |
| ěr nán zǐ | dāng zì jǐng | ||
| 尔男子 | , | 当自警 | 。 |
| táng liú yàn | fāng qī suì | ||
| 唐刘晏 | , | 方七岁 | 。 |
| jǔ shén tóng | zuò zhèng zì | ||
| 举神童 | , | 作正字 | 。 |
| bǐ suī yòu | shēn yǐ shì | ||
| 彼虽幼 | , | 身已仕 | 。 |
| ěr yòu xué | miǎn ér zhì | ||
| 尔幼学 | , | 勉而致 | 。 |
| yǒu wéi zhě | yì ruò shì | ||
| 有为者 | , | 亦若是 | 。 |
| quǎn shǒu yè | jī sī chén | ||
| 犬守夜 | , | 鸡司晨 | 。 |
| gǒu bù xué | hé wéi rén | ||
| 苟不学 | , | 曷为人 | 。 |
| cán tǔ sī | fēng niàng mì | ||
| 蚕吐丝 | , | 蜂酿蜜 | 。 |
| rén bù xué | bù rú wù | ||
| 人不学 | , | 不如物 | 。 |
| yòu ér xué | zhuàng ér xíng | ||
| 幼而学 | , | 壮而行 | 。 |
| shàng zhì jūn | xià zé mín | ||
| 上致君 | , | 下泽民 | 。 |
| yáng míng shēng | xiǎn fù mǔ | ||
| 扬名声 | , | 显父母 | 。 |
| guāng yú qián | yù yú hòu | ||
| 光于前 | , | 裕于后 | 。 |
| rén yí zǐ | jīn mǎn yíng | ||
| 人遗子 | , | 金满赢 | 。 |
| wǒ jiào zǐ | wéi yì jīng | ||
| 我教子 | , | 惟一经 | 。 |
| qín yǒu gōng | xì wú yì | ||
| 勤有功 | , | 戏无益 | 。 |
| jiè zhī zāi | yí miǎn lì | ||
| 戒之哉 | , | 宜勉力 | 。 |